Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu

RODZAJ INWESTYCJI: OBIEKT UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ

INWESTOR: WIELKOPOLSKIE MUZEUM NIEPODLEGŁOŚCI

LOKALIZACJA: POZNAŃ

ZESPÓŁ: SZCZEPAN WROŃSKI, MAŁGORZATA DEMBOWSKA, KRZYSZTOF MOSKAŁA, ALEKSANDRA ADAMCZYK, PAWEŁ GRODZICKI

NAGRODY: 1. MIEJSCE W KONKURSIE NA OPRACOWANIE KONCEPCJI ARCHITEKTONICZNO-URBANISTYCZNEJ NOWEJ SIEDZIBY MUZEUM POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO 1918-1919 W POZNANIU

 

Kolebka polskości

Rejon dzisiejszej Wielkopolski to obszar kluczowy dla rozwoju polskiej państwowości. To tutaj powstawały pierwsze osady i grody, w których organizowała się lokalna społeczność. W niewielkich skupiskach ludzi tworzyły się pierwsze relacje i więzi społeczne, które budowały podwaliny dla przyszłej struktury państwowej. Narodziny polskości w rejonie Wielkopolski dały podstawę silnego poczucia przynależności społeczności do tego kraju, któremu dała początek. To właśnie powszechne przekonanie o byciu częścią Polski, o współtworzeniu miast, miasteczek i wsi, o wspólnej tożsamości Wielkopolan pozwoliło na wyraźny sprzeciw wobec włączenia ich domu w granice państwa zaborcy.

Koncepcja muzeum

Sukces Powstania Wielkopolskiego jest więc efektem podtrzymywania narodowej tożsamości, u podstaw której leży współpraca, integracja i systematyczne budowanie więzi. Potrzeba kontaktu z drugim człowiekiem i wspólnego działania jest bazą do stworzenia muzeum, którego sercem jest plac – przestrzeń wymiany myśli, publicznej debaty i dialogu pogłębiającego społeczne relacje. Jego okrągła forma odwołuje się do pierwotnych gestów wyrażających tworzenie zbiorowości, tym samym w sposób naturalny skłania do integracji. Wokół placu zgrupowane są poszczególne funkcje muzeum, które w największym stopniu gromadzą i łączą ludzi. Forma muzeum budowana jest przez kilka kameralnych obiektów, które swoją skalą tworzą miejsce przyjazne człowiekowi i zachęcają do zatrzymania się na dłuższą chwilę.

Zgromadzenie budynków wokół centralnej przestrzeni ma przypominać o początkach naszego państwa – o grodach i osadach, w których tworzyła się pierwsza społeczność. Jest to jednocześnie wstęp do wystawy, której wprowadzenie opisuje zręby polskiej państwowości. Charakter muzeum kreowany jest zatem wokół dwóch współistniejących wartości, o których mówił Ignacy Paderewski w swoim przemówieniu z 1918 roku – polskiej tożsamości budowanej przez wspólnotę zaangażowanych ludzi.

Kontekst

Podział budynku na kilka mniejszych brył pozwala wpisać całe założenie w kontekst parku i Wzgórza Św. Wojciecha. Układ urbanistyczny projektowanego obiektu nie tylko nie konkuruje z zabytkowym kościołem, ale pozwala mu stać się częścią placu. Górujący na wzniesieniu zabytek staje się dominantą i bezpośrednim odniesieniem do historii miejsca. Budynek kościoła jest integralną częścią muzeum, tak jak instytucja Kościoła była ważną częścią procesu budowania polskiej tożsamości.

Ważnym elementem krajobrazu muzeum jest również park, który nie traci swojej ciągłości dzięki niedużej kubaturze obiektów. Zieleń u podnóża wzgórza rozciąga się w całej szerokości kwartału aż do ulicy Północnej, a budynek nie tworzy z żadnej strony krępującej granicy. Otwartość i kameralna skala obiektu powodują, że ciągłość parku pozostaje nieprzerwana, a projektowany obiekt jest jego uzupełnieniem. Możliwość swobodnego przejścia przez kompleks muzealny jest zachowana we wszystkich relacjach: z kierunku Cytadeli, terenów Starej Rzeźni, centrum miasta, ze Wzgórza Św. Wojciecha. Dzięki utrzymaniu tych relacji w przestrzeni powstaje dużo więcej okazji na spontaniczny kontakt nie tylko z muzeum i jego ofertą, ale też innymi ludźmi.

 Budowanie społeczności

Dzięki koncepcji opartej na potrzebie stworzenia ważnej przestrzeni publicznej muzeum ma szansę stać się nie tylko miejscem opowiadania historii, ale również istotnym centrum dialogu pomiędzy mieszkańcami Wielkopolski. Tak zaaranżowana przestrzeń może pomóc w budowaniu społeczności o lepszym stopniu porozumienia i silniejszym poczuciu przynależności do miejsca, a tylko dobrze zintegrowana społeczność w chwilach próby może stawić czoła kryzysom.

Przekaz skupiony wokół budowania wspólnoty pozwoli również skierować uwagę odbiorców w stronę organicznej pracy u podstaw, będącej istotnym elementem scenariusza wystawy. Trudna i pełna krwi historia, która stanowi tło narracji, może posłużyć do zbudowania pozytywnej wizji przyszłości opartej na szacunku do życia i porozumieniu z drugim człowiekiem. Misją muzeum może być więc wspieranie międzyludzkich relacji i podtrzymywanie tego poczucia przynależności, dzięki któremu Powstanie zakończyło się sukcesem, a kolebka Polskości – region Wielkopolski jest dziś w granicach Państwa Polskiego.

Architektura

Refleksja nad współczesnością bazującą na solidnych fundamentach historii zaowocowała stworzeniem odpowiedniej architektury budynku. Podstawę muzeum (parter) będzie stanowił surowy kamień przywołujący pamięć o pierwszych budowlach na ziemiach polskich. Kolejne kondygnacje będą wykonane z gładko ciętego kamienia, który przenosi do czasów współczesnych. Cała narracja budynku ma swoje odzwierciedlenie w zastosowanych rozwiązaniach materiałowych. Wydźwięk kamiennych solidnych ścian na zewnątrz został skontrastowany z ciepłą aranżacją wnętrz, w których zestawienie bieli ścian z elementami drewna nawiązuje charakterem do tradycyjnego domu.

 

?